خواص شاتره و عوارض شاه تره

شاتره که در زبان عام به آن شاتره می‌گویند، گیاهی از خانوادهٔ خشخاش (Papaveraceae) با رشد یک‌ساله است. این گیاه به‌شکل درختچه‌ای کم‌پشت و با برگ‌های خاکستری و نوک‌تیز رشد می‌کند. قسمت‌های بالای سطح زمین گیاه شاه‌ تره، که به عنوان شاتره شناخته می‌شود، برای تهیه داروها استفاده می‌شود. در دوران باستان، خرافه‌پرستان شاه‌ تره را دارای قدرت جادویی می‌دانستند. آنها این گیاه را در آتش می‌سوزاندند تا دودی که از آن به وجود می‌آمد، آنها را در مقابل جادو و ارواح شیطانی محافظت کند. بر اساس افسانه‌های دیگر، گیاه شاه‌ تره از بخاری که از زمین بلند می‌شود، به وجود می‌آید!

شاه‌تره یا شاتره

گیاه شاتره در زبان لاتین با نام علمی Fumaria Officinalis شناخته می‌شود و در زبان یونانی به آن Kapnos نیز گفته می‌شود. به دلیل شباهت دودی که این گیاه از دور دیده می‌شود، از قرن سیزدهم به آن نام Earth Smoke (دود زمین) نیز داده شده است. نام‌های دیگری که به شاتره نسبت داده شده است، شامل Common fumitory، Vapor، Wax Dolls، Beggary، Hedge Fumitory و Fumus می‌شود.در این مقاله ازسایت هاریکا ایده، ما به بررسی خواص، عوارض مصرف این گیاه افسانه‌ای می‌پردازیم.

محیط رشد شاه‌ تره

گیاه شاه‌ تره در مناطق مدیترانه‌ای، آفریقای شمالی، اروپا و سیبری به طور طبیعی رشد می‌کند و سپس به آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی منتقل شده است. همچنین در کشورهای چین، کانادا، آفریقای جنوبی، ایالات متحده و استرالیا نیز به صورت بومی یافت می‌شود. در ایران نیز شاتره به طور معمول در دامنه‌های زاگرس، به ویژه در دشت‌های اقلید فارس، بیجار کردستان و کوه‌سرخ خراسان رضوی یافت می‌شود. جالب است بدانید که در بسیاری از کشورها مانند فرانسه، ایتالیا، آلمان و غیره، شاه‌ تره به عنوان علف هرز محسوب می‌شود.

طبیعت و ساختار گیاه شاه‌ تره

گیاه شاتره ارتفاعی در حدود ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر دارد و ساقه‌های آن نازک، توخالی، بدون کرک، ایستاده و زاویه‌دار است. برگ‌های شاتره به طول ۵ تا ۸ میلیمتر و به رنگ سبز تا خاکستری هستند و به شکل برگچه‌های دندانه‌دار مثلثی تقسیم می‌شوند. در انتهای شاخه‌ها، گل‌هایی به صورت لوله‌ای با رنگی مایل به ارغوانی تا صورتی و با نوک‌های زرشکی ظاهر می‌شوند. این گل‌ها معمولاً در فصل بهار و تابستان متداول و شکوفا می‌شوند و قطر آنها حدوداً ۷ تا ۹ میلیمتر است.

گل‌های گیاه شاتره در نهایت به صورت بذر برهنه (مانند تخم توت‌فرنگی) تبدیل می‌شوند. این بذرها درون میوه‌ای کروی و سبزقرار دارند و در بالای آن‌ها یک فرورفتگی وجود دارد. طول میوه‌ها حدوداً ۲ تا ۲.۵ میلیمتر است. میوه‌های گیاه شاه‌ تره از ترکیبات زیادی مانند آلکالوئیدها، تانین‌ها، نمک‌های پتاسیم و اسید فوماریک تشکیل شده‌اند که برای سلامتی انسان مفید هستند.

مزایا و خواص شاتره

شاتره یک گیاه دارویی است که به دلیل خواص طبی آن، به عنوان درمانی برای برخی از موارد استفاده می‌شود. مزایای شاتره را می‌توان به شکل زیر دسته‌بندی کرد:

1. درمان مشکلات پوستی: شاه‌ تره می‌تواند در درمان جوش و آکنه، راش، خارش ناشی از بیماری کبدی و اگزما مفید باشد.
2. بهبود عملکرد سیستم گوارش: مصرف شاتره می‌تواند در بهبود بیماری‌های مربوط به کیسه صفرا، مجاری صفراوی (مانند قلنج صفراوی)، کبد و دستگاه گوارش موثر باشد و عملکرد این ارگان‌ها را تقویت کند.
3. درمان عفونت‌ها و التهابات: شاتره می‌تواند در درمان سیستیت، یبوست، روماتیسم، عفونت، زردی، میگرن، اسکوربوت (بیماری ناشی از کمبود ویتامین C)، آرتروز و تصلب شرایین مفید باشد.
4. تصفیه و پاکسازی خون: شاتره خاصیت پاکسازی و تصفیه‌کنندگی خون را داراست.

1. تحریک تعریق و تحریک مجاری صفرا: شاه‌ تره ادرار آور است و می‌تواند برای تحریک تعریق و تحریک جریان صفرا مفید باشد.
2. اثر مثبت بر سیستم عضلانی: دمنوش شاه‌ تره می‌تواند ماهیچه‌های صاف روده را تحریک کرده و انگل‌های روده را از بین ببرد، همچنین می‌تواند مچ دست را تقویت کند.
3. اثر ضد اسپاسم: شاه‌ تره دارای اثر ضد اسپاسم است و می‌تواند در عادی‌سازی جریان صفرا کمک کند.
4. تأثیر ملین و کاهش فشار خون: برخی مطالعات نشان داده‌اند که شاتره ملین است و مصرف آن می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود.
5. افزایش اشتها: شاتره به عنوان یک ماده مقوی می‌تواند در افزایش اشتها مفید باشد.
6. درمان بواسیر: افزودن گیاه شاه‌ تره خشک شده به آب حمام می‌تواند در بهبود بواسیر موثر باشد.
7. درمان زخم‌ها و خراش‌ها: ترکیبی از برگ‌های گیاه شاتره و گردو می‌تواندرمان بریدگی، زخم و خراش را تسهیل کند.

عوارض و موارد منع مصرف شاتره

1. مصرف شاه‌ تره در کودکان، بانوان باردار و شیرده: مصرف شاتره در این گروه‌ها منع شده است، بنابراین باید از مصرف آن در این موارد خودداری کنید.
2. بیماران صرع و مستعد به صرع: افرادی که صرع دارند یا مستعد به صرع هستند، باید از مصرف شاتره خودداری کنند.
3. تداخل با داروهای آلوپاتیک: شاه‌ تره می‌تواند اثر داروهای آلوپاتیک استفاده شده برای کنترل فشار خون را افزایش دهد، بنابراین توصیه می‌شود که از مصرف همزمان شاتره و این داروها خودداری کنید و در صورت نیاز به مصرف همزمان، با پزشک خود مشورت کنید.
4. عوارض جانبی با مصرف زیاد: مصرف زیاد شاتره می‌تواند عوارض سمی مانند اسهال شدید، گرفتگی عضلات و تنگی نفس را به همراه داشته باشد. بنابراین، برای مصرف بهینه و بدون عوارض، توصیه می‌شود با پزشک گیاهی خود مشورت کنید.